Podczas rewolucji seksualnej powstała i została rozpowszechniona pierwsza tabletka antykoncepcyjna – pierwotnie w Stanach Zjednoczonych, a później także w Europie. Choć na początku był to produkt nielegalny, to aktualnie jest dostępny w każdej polskiej aptece jako jeden z około stu różnych wariantów DTA (doustnej terapii antykoncepcyjnej). Zmieniająca się obyczajowość seksualna lat sześćdziesiątych XX wieku, obaliła monopol natury na proces koncepcji, nieodwracalnie oddając decyzyjność kobietom.
Dostępna jest antykoncepcja hormonalna i niehormonalna. Dobór rodzaju antykoncepcji zależy od potrzeb, kondycji zdrowotnej, a często także od osobistych przekonań.
Niezwykle istotną kwestią jest edukacja dotycząca seksualności człowieka i sposobów antykoncepcji. Jednak podjęcie decyzji o rozpoczęciu współżycia oraz o możliwych sposobach zabezpieczenia się przed infekcjami płciowymi czy ciążą są obyczajowymi tematami tabu. Edukacja domowa, szkolna, społeczna często jest niewystarczająca, a wiedza zdobyta od koleżanek bądź z forów internetowych niekoniecznie wyczerpuje zakres tematyczny. W efekcie, nierzadko spotyka się pacjentki, pojawiające się na izbach przyjęć z bólami brzucha, które okazują się bólami porodowymi, a w gabinetach, poradniach i przychodniach kobiety, które nigdy nie słyszały o wkładkach domacicznych, implantach hormonalnych czy plastrach antykoncepcyjnych – pomimo ich szerokiej dostępności.
Podjęcie decyzji o sposobie antykoncepcji to temat złożony. Warto go skonsultować z lekarzem.

Antykoncepcja naturalna

Znane są różne metody, a najpopularniejsze to Metoda Rotzera, kalendarzyk małżeński oraz podręczny mikroskop. Metody naturalne opierają się na unikaniu przez kobietę współżycia w trakcie dni płodnych. Kobieta może każdego dnia obserwować swój śluz pochwowy, mierzyć temperaturę ciała, prowadzić kalendarzyk menstruacyjny. Przy sprawnym kontrolowaniu wszystkich czynników, efektywność antykoncepcyjna może być wysoka. Jednak należy mieć świadomość, że na temperaturę ciała czy jakość śluzu mogą wpływać zmienne czynniki środowiskowe, jak stres, duży wysiłek fizyczny, dieta, zakażenia wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze. Współczesnym rozwinięciem naturalnych metod antykoncepcyjnych jest komputer cyklu, do którego wpisuje się dni krwawienia miesięcznego i temperaturę ciała. Jest to urządzenie, ułatwiające określenie fazy cyklu u kobiety.
Za naturalną formę antykoncepcji uważa się również stosunek przerywany. Polega on na niedopuszczeniu do wytrysku wewnątrz pochwy (wycofaniu prącia z pochwy tuż przed wytryskiem). Jednak jest to mało skuteczne, między innymi dlatego, że w preejakulacie również mogą znajdować się plemniki.
Abstynencja jest też formą antykoncepcji. Nie zawsze musi oznaczać zupełny brak zbliżeń – chodzi tu o abstynencję, dotyczącą seksu waginalnego.
Za formę bezpiecznego współżycia wiele osób uważa współżycie w okresie laktacji. Jest to czas po urodzeniu dziecka, kiedy kobieta nie ma miesiączki i karmi piersią. Jednak jest to błędne przekonanie.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Ma na celu zatrzymanie owulacji, ruchu rzęskowego w obrębie jajowodu, jakości śluzu, receptywności endometrium. Dostępne są tabletki antykoncepcyjne, plastry, krążki dopochwowe, zastrzyki hormonalne, wkładki domaciczne, implanty podskórne.

Tabletki dwuskładnikowe

Jedną z najbardziej popularnych metod jest tabletka dwuskładnikowa. Zawiera dwa składniki aktywne: estrogen i progestagen (substancja podobna do progesteronu), które działają wielotorowo. Hamują dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i blokują owulację poprzez utrudnienie pęknięcia dojrzałego pęcherzyka i uwolnienie komórki jajowej. Dodatkowo zmieniają konsystencję śluzu i ograniczają ruchy perystaltyczne jajowodów, przez co plemniki nie mogą się przemieszczać w kierunku macicy. Powodują też zmiany w błonie śluzowej macicy uniemożliwiając w ten sposób zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki w macicy. Hormonalna terapia antykoncepcyjna powinna rozpocząć się dopiero po odpowiedniej kwalifikacji lekarskiej, badaniu ginekologicznym wraz z USG narządów rodnych i USG piersi, wykluczeniu przeciwwskazań, uwzględnieniu chorób przewlekłych i uzyskaniu wyników odpowiednich badań laboratoryjnych z krwi. Tabletki antykoncepcyjne nie są wskazane u kobiet, które przebyły zatorowo-zakrzepowe zapalenie żył i tętnic, udar, chorobę wieńcową, oraz które cierpią na cukrzycę, hiperlipidemię, niekontrolowane wzrosty ciśnienia tętniczego krwi, bóle głowy, lub z powodu innych objawów neurologicznych, a także u kobiet które mają podejrzenie raka piersi czy jajnika.

Krążek i plastry antykoncepcyjne

Krążek i plastry antykoncepcyjne działają podobnie jak tabletki dwuskładnikowe. W większości również zawierają estrogen oraz progestagen. Jednak w przypadku tych dwóch metod nie trzeba codziennie podawać kolejnej dawki hormonów do organizmu. Osoby, które wybrały krążki zakładają raz na miesiąc jeden krążek dopochwowy. Nie jest to metoda optymalna dla kobiet, które mają nawracające infekcje pochwy i sromu. Osoby, które wybrały plastry muszą pamiętać o cotygodniowym przyklejaniu nowego plastra. Nie jest to najlepsza metoda dla kobiet, które są bardzo aktywne fizycznie lub cierpią na nadpotliwość.

Minipigułki

Minipigułki zawierają tylko progestagen. Tym samym tabletki jednoskładnikowe są pozbawione estrogenu. Mogą z nich korzystać kobiety karmiące piersią.

Hormonalna wkładka antykoncepcyjna

Kolejną formą antykoncepcji hormonalnej jest wkładka domaciczna z lewonorgestrelem. Jest to wkładka wykonana z elastycznego materiału, posiadająca zbiorniczek wydzielający gestagen. Wyróżnia się dwa rodzaje hormonalnych wkładek domacicznych: większa dla kobiet, które już rodziły dzieci i mniejsza z mniejszą dawką hormonów dla tych, które jeszcze nie rodziły. Działanie hormonów w wkładce powoduje zagęszczenie śluzu w szyjce macicy, co utrudnia plemnikom dotarcie do komórki jajowej. Dodatkowo może zostać zahamowana owulacja. Domaciczna wkładka hormonalna to forma długoterminowej antykoncepcji – można ją nosić od 5 do 6 lat i co ważne jest odwracalną metodą antykoncepcji. Oznacza to, że w każdym momencie można ją usunąć. Lekarz zakłada wkładkę podczas miesiączki w gabinecie.

Implant antykoncepcyjny

Inną formą antykoncepcji jest implant hormonalny, który wszczepia się pod skórę – zazwyczaj po wewnętrznej stronie niedominującego ramienia. Jest to niewielki zbiorniczek mający około 4 cm długości i 2 mm średnicy, który działa przez 3 lata. Z implantu stopniowo uwalnia się etonogestrel. Wygoda, podobnie jak w przypadku wkładki, polega na tym, że przez kilka lat nie trzeba pamiętać o żadnych działaniach, aby metoda była skuteczna antykoncepcyjnie. Po wyjęciu poprzedniego można od razu wszczepić kolejny implant.

ANTYKONCEPCJA NIEHORMONALNA

Metody barierowe

Są to metody fizycznie uniemożliwiają dotarcie plemników do macicy i jajowodu. Zalicza się do nich: prezerwatywy męskie, prezerwatywy żeńskie, kapturki naszyjkowe, diafragmy, gąbki dopochwowe ze środkami plemnikobójczymi. Najbardziej popularne są prezerwatywy. Są one zwykle lateksowe, chociaż w aptekach dostępne są także prezerwatywy poliuretanowe czy z owczych jelit. Jest również gama prezerwatyw dla kobiet: kauczukowych, lateksowych czy poliuretanowych, które wkłada się jednym pierścieniem wewnątrz pochwy, a drugi jest widoczny na zewnątrz. Ze względu na dostępność i łatwość użycia bardziej popularne są prezerwatywy dla mężczyzn. Dodatkowo prezerwatywy chronią przed zakażeniami przenoszonymi drogą płciową, co stanowi olbrzymią korzyść.

Niehormonalne wkładki wewnątrzmaciczne

Większość z nich jest wykonana z miękkiego i elastycznego tworzywa (polietylenu), wokół którego owinięty jest miedziany drucik. Są też miedziane wkładki nowej generacji – koralikowe. Wszystkie z nich działają długofalowo – do 5 lat. Po wymianie starej wkładki można założyć koleją. W razie chęci planowania rodziny płodność wraca do normy zaraz po usunięciu wkładki. Działanie wkładek polega na wytwarzaniu miejscowego stanu zapalnego, co zmienia konsystencję śluzu macicznego i ma działanie plemnikobójcze.

Sterylizacja

Podwiązanie jajowodów u kobiet lub wazektomia u mężczyzn (podwiązanie nasieniowodów). Skutki po zabiegu to ból w kroczu, opuchlizna, które ustępują do miesiąca po zabiegu. Należy pamiętać, że ten rodzaj antykoncepcji nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową i że jest nieodwracalny lub trudno odwracalny. Wazektomia jest w Polsce zabiegiem legalnym. Podwiązanie jajowodów czy usunięcie jajowodów w celu antykoncepcyjnym nie jest legalne w naszym kraju.

POWIKŁANIA ANTYKONCEPCJI

Skutki niepożądane antykoncepcji hormonalnej i niehormonalnej mogą być złożone. Zależą od wybranej metody, ale też od osobniczych właściwości organizmu. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej może skutkować między innymi zaburzeniami samopoczucia w tym obniżeniem nastroju, zmniejszeniem libido, nudnościami, wymiotami, bólami głowy, bólami brzucha, trądzikiem, przybieraniem na wadze, plamieniami z dróg rodnych. Dlatego tak ważne jest prawidłowy dobór metody antykoncepcji w porozumieniu z lekarzem.

Konsultacja ginekologiczna 220 zł

Konsultacja + USG ginekologiczne400 zł

Konsultacja + USG gin. + cytologia LBC490 zł

Założenie hormonalnej wkładki domacicznej z kosztem wkładki 1100 zł

Założenie implantu hormonalnego z kosztem implantu 1100 zł

Założenie niehormonalnej wkładki domacicznej 1300 zł

Założenie innej niehormonalnej wkładki domacicznej800 zł