Cytologia - przebieg, wyniki, interpretacja. Kiedy wykonać cytologię?


Cytologia to badanie, które diagnozuje raka szyjki macicy, będącego przyczyną śmierci aż pięciu Polek dziennie. To dlatego każdy ginekolog powinien wykonać takie badanie swoim pacjentkom przynajmniej raz w roku. Nie daj się zaskoczyć temu cichemu zabójcy kobiet. Aż 75 procent kobiet, które rozpoczęły współżycie płciowe, jest nosicielkami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), głównego sprawcy raka szyjki macicy.

Co to jest cytologia?

Cytologia jest podstawowym badaniem ginekologicznym, wykonywanym w kierunku nowotworu szyjki macicy. Dzięki badaniu istnieje szansa na wczesne wykrycie podejrzanych zmian. Badanie powinny wykonywać zarówno nastolatki jak i kobiety dorosłe, w wieku rozrodczym. Badanie pozwala zapobiec nawet 80 proc. przypadków raka szyjki macicy, gdyż wykrywa jego wczesne stadium. Oprócz tego cytologia pozwala diagnozować zakażenie wirusem HPV (brodawczak ludzki), który ma ścisły związek z powstawaniem nowotworu.
Znajduje ponadto zastosowanie jako leczenie zachowawcze i operacyjne nadżerki szyjki macicy oraz przydaje się w diagnostyce stanu nabłonka pochwy i ocenie efektywności preparatów hormonalnych. U niektórych Pań cytologię wykonuje się, aby określić termin owulacji i czas trwania II fazy cyklu.
Podczas badania, na fotelu ginekologicznym do pochwy kobiety wkładany jest wziernik, a następnie specjalną szczoteczką pobierany jest wymaz zawierający komórki błony śluzowej szyjki macicy. Zaleca się, aby pierwsze badanie cytologiczne zostało wykonane w wieku 20-25 lat lub zaraz po rozpoczęciu współżycia. Im wcześniej rozpoczęta zostanie inicjacja seksualna, tym wcześniej należy wykonać cytologię.

Dlaczego powinnam wykonać cytologię?

Cytologia to badanie, które może uratować Ci życie. Dzięki niemu można wykryć stany przedrakowe i zapobiec rozwojowi raka szyjki macicy. Jeśli zmiany zostaną wykryte odpowiednio wcześnie, szansa ich całkowitego wyleczenia jest bardzo duża. Dzięki cytologii można również wykryć infekcję dróg rodnych oraz nieprawidłowe komórki, które w przyszłości mogą przekształcić się w komórki nowotworowe. Wdrożenie odpowiedniego leczenia może zapobiec rozwojowi raka. Pamiętaj jednak, że aby odpowiednio wcześnie wykryć chorobę, należy regularnie wykonywać cytologię.
Cytologia pozwala na wykrycie około:
1. 90 proc. przypadków raka szyjki macicy,
2. 50 proc. przypadków raka trzonu macicy,
3. 10 proc. przypadków raka jajnika.
Cytologia jest badaniem wykonywanym bezpłatnie w ramach ubezpieczenia, a w prywatnych placówkach kosztuje ok. 30-40 złotych. Natomiast Polska to jeden z dziewięciu krajów UE, w którym dostępny jest program badań przesiewowych. Niestety kobiety korzystają z niego dość rzadko, chociaż dostają imienne zaproszenia na cytologię.

Czy wszystkie kobiety powinny wykonywać cytologię?

Cytologia jest równie istotna, jak badanie ginekologiczne. Zaleca się wykonywanie jej co 3 lata (jeśli ostatni wynik badania był prawidłowy).
Cytologię powinna wykonywać każda kobieta w wieku:
• co najmniej 25 lat (niezależnie od tego, czy rozpoczęła współżycie seksualne, czy nie),
• poniżej 25 lat, jeśli jest aktywna seksualnie od co najmniej 3 lat.
Nie ma górnej granicy wieku, powyżej której nie ma potrzeby wykonywania cytologii. Nawet kobiety, które przeszły menopauzę (nie miesiączkują), powinny regularnie wykonywać to badanie. Wynika to z faktu, że nie wszystkie nowotwory szyjki macicy pochodzą z infekcji wirusowych (chociaż większość przypadków wynika z zakażenia wirusem HPV przenoszonym drogą płciową).
Po konsultacji z lekarzem, wykonywania cytologii mogą ewentualnie zaprzestać kobiety w wieku od 65-70 lat, pod warunkiem, że wyniki ich trzech kolejnych badań były prawidłowe, a w ciągu ostatnich 10 lat w badaniu ginekologicznym nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. Powinna być to jednak indywidualna decyzja każdej kobiety, podjęta po konsultacji z jej ginekologiem.
Jeżeli nie możesz udać się do ginekologa osobiście, możesz skorzystać z e-wizyty. W serwisie haloDoctor.pl bez wychodzenia z domu możesz umówić się na telekonsultację online u ginekologa. Uzyskaj specjalistyczną pomoc jeszcze dziś.

Czy cytologię można wykonywać u dziewicy?

Jeśli zachodzi taka potrzeba - oczywiście. Należy pamiętać, że błona dziewicza nie zarasta wejścia do pochwy, gdyż ma kształt półksiężyca. Lekarz wykonujący cytologię u dziewicy wykorzystuje cieńszy wziernik i bardzo delikatnie wsuwa go do pochwy. Jeśli ginekolog przed wykonaniem badania nie zapyta, czy jesteś dziewicą - sama go o tym poinformuj.

Jak często należy wykonywać badanie?

Wszystko zależy od tego, ile masz lat i jaki był wynik Twojej ostatniej cytologii. Porozmawiaj ze swoim ginekologiem o najlepszym rozwiązaniu. Większość kobiet wykonuje cytologię co 3 lata. Jednak w pewnych sytuacjach, bez względu na wiek, badanie cytologiczne powinnaś wykonywać co roku.
Sytuacja taka ma miejsce, jeśli:
1. masz osłabiony układ odpornościowy, np. po przeszczepieniu narządu, po chemioterapii lub w wyniku stosowania sterydów,
2. Twoja mama była narażona na dietylostilbestrol (DES - syntetyczny estrogen stosowany w latach 50. ubiegłego wieku w leczeniu poronienia zagrażającego we wczesnym okresie ciąży), kiedy była z Tobą w ciąży,
3. jesteś nosicielką wirusa HIV,
4. leczysz się z powodu dysplazji, nadżerki lub przedrakowego stanu szyjki macicy.
Również kobiety często zmieniające partnerów seksualnych powinny wykonywać cytologię co roku, ponieważ rośnie ryzyko zakażenia wirusem HPV. U kobiet ciężarnych cytologia powinna być wykonana dwukrotnie (w I i III trymestrze ciąży).
Sprawdź, jakie są najważniejsze badania w ciąży.

Jak przygotować się do cytologii?

Wyniki badania cytologicznego może zafałszować wiele czynników. Dlatego lekarze zalecają, aby w ciągu 2 dni przed badaniem unikać:
1. długich kąpieli i stosowania kosmetyków do higieny intymnej,
2. stosowania tamponów,
3. kremów, globulek oraz innych postaci leków dopochwowych,
4. dezodorantów oraz proszków dopochwowych,
5. uprawiania seksu i/lub stosowania wibratora.
- Kąpiel w wannie, w basenie lub stosunek mogą zaburzać pH w pochwie, to z kolei może prowadzić do powstania infekcji, która może uniemożliwić pobranie materiału z szyjki na cytologię - tłumaczy lek. Marta Mączka ginekolog, lekarz medycyny estetycznej w Centrum Medycznym KOBIETA i MATKA.
Jeśli w terminie zaplanowanej wizyty u ginekologa występuje u Ciebie stan zapalny narządu rodnego (mogą o tym świadczyć m.in. upławy, swędzenie, pieczenie, bolesność), lepiej jest badanie odłożyć do czasu wyleczenia infekcji.
Potrzebujesz umówić się na cytologię? Skorzystaj z serwisu Medonet Market. Szybko i bezpiecznie umówisz się na badanie cytologiczne w placówkach Polmed na terenie całego kraju. Nie zwlekaj - to ważne.

Czy cytologię można wykonać w trakcie miesiączki?

Nie. Badanie cytologiczne najlepiej wykonać, kiedy nie masz miesiączki. Optymalny termin cytologii przypada między 10. a 20. dniem cyklu miesięcznego.

Jak przebiega badanie cytologiczne?

Przed badaniem cytologicznym lekarz ginekolog przeprowadzi z tobą wywiad, w trakcie którego zapyta o datę ostatniej miesiączki, regularność twojego cyklu oraz długość krwawienia. Istotne będzie również udzielenie informacji na temat przebytych i aktualnych chorób, ciąż i porodów oraz przyjmowanych leków.
Badanie cytologiczne jest elementem rutynowego badania ginekologicznego. Jest to szybki test. Lekarz poprosi Cię o rozebranie się od pasa w dół i położenie się na fotelu ginekologicznym z nogami umieszczonymi na oparciach. Następnie wprowadzi niewielki wziernik do pochwy i dalej - do tarczy szyjki macicy. Przez jego światło wprowadzi trójzębną szczoteczkę na dość długiej rączce. Na szczoteczkę lekarz pobierze próbki złuszczonego nabłonka z co najmniej dwóch miejsc szyjki macicy wraz ze śluzem.
Każdą próbkę przenosi się na osobne szkiełko, barwi i ogląda pod mikroskopem. Wynik cytologii jest zazwyczaj gotowy po 3-4 dniach. W ośrodkach, w których badanie mikroskopowe nie jest przeprowadzane, na wynik badania czeka się dłużej - zazwyczaj od 2 do 3 tygodni.
Ciekawostka: jeszcze jakiś czas temu cytologia wykonywana była za pomocą patyczka, na który nawinięta była wata lub drewnianą szpatułką. Niestety takimi przyrządami niemożliwe było pobranie wymazu z newralgicznych miejsca w szyjce macicy. Obecnie Komisja Europejska wymaga stosowanie specjalnych szczoteczek o określonym kształcie i materiale.

Czy cytologia jest badaniem nieprzyjemnym, bolesnym?

Cytologia jest bezbolesna. Niektóre pacjentki mówią jedynie, że czują jakby lekkie pocieranie w trakcie pobierania próbki.

Co oznacza prawidłowy lub nieprawidłowy wynik cytologii?

Do niedawna na wyniku znajdowała się informacja, do której z pięciu grup cytologicznych należy badana pacjentka. Jeśli kobieta miała pierwszą lub drugą grupę, wynik był prawidłowy. Jeśli trzecią, czwartą lub piątą - nieprawidłowy. Obecnie Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje opis badania według klasyfikacji Bethesda z 2001 roku. Dzięki temu opis jest bardziej szczegółowy i zawiera dodatkowe informacje, ważne przede wszystkim dla lekarza.
Z punktu widzenia pacjentki istotne jest, czy w rozmazie występują wyłącznie komórki prawidłowego nabłonka tarczy i kanału szyjki macicy (co oznacza wynik prawidłowy), czy też w preparacie obecne są także komórki podejrzane albo nieprawidłowe (wynik jest wówczas nieprawidłowy, a kobieta wymaga dalszych badań i leczenia).

Cytologia - interpretacja badania według Papanicolau

Obecnie wynik badania cytologicznego interpretowany jest w oparciu o 5 grup:
Grupa I - charakteryzuje się prawidłowymi komórkami powierzchownej warstwy nabłonka wielowarstwowego płaskiego tarczy szyjki macicy. Obserwuje się komórki gruczołowe z kanału szyjki macicy oraz pojedyncze komórki zapalne.
Grupa II - oprócz komórek rozpoznanych w grupie pierwszej, obecna jest duża liczba komórek zapalanych oraz nabłonkowych cechujących się zmianami zwyrodnieniowymi. Oprócz tego do grupy II należą komórki pochodzące z procesów regeneracyjnych. Jeśli doszło do zapalenia należy określić jego rodzaj. U większości kobiet zaleca się wykonanie badania kontrolnego po zastosowanym leczeniu przeciwzapalnym. Co ważne - w grupie drugiej nie stwierdza się komórek dysplastycznych oraz nowotworowych. Grupa II często występuje u kobiet z nadżerką.
Grupa III - w pobranym wymazie widoczne są komórki dysplastyczne. Konieczne jest ustalenie przez ginekologa z jakim nasileniem dysplazji mamy do czynienia (małe, duże, średnie). Wynik z grupą III jest bardzo ważny, ponieważ obecne niewielkie zmiany dysplastyczne mogą być niekiedy konsekwencją silnego stanu zapalnego i ustępują po zastosowanym leczeniu przeciwzapalnym. Diagnostyka poszerzana jest o pobranie wycinków z szyjki macicy oraz elektrokonizację szyjki, gdy grupa III utrzymuje się przez kilka miesięcy mimo wdrożonego leczenia.
Grupa IV - charakteryzuje się obecnością w rozmazie komórek mających cechy raka płaskonabłonkowego przedinwazyjnego.
Grupa V - w pobranym materiale widoczne są komórki nowotworowe, które są charakterystyczne dla raka płaskonabłonkowego naciekającego szyjkę macicy lub innego złośliwego nowotworu trzonu lub szyjki macicy.

Co oznacza nieprawidłowy wynik cytologii?

Oczywiście, informacja, że Twój wynik cytologii jest nieprawidłowy, nie jest przyjemna. Nie oznacza to jednak, że masz raka. Zazwyczaj nieprawidłowy wynik jest rezultatem innego procesu chorobowego toczącego się w obrębie szyjki macicy, np. infekcji czy nadżerki.
Niektóre komórki patologiczne mogą przekształcić się w komórki nowotworowe. Większość jednak ulegnie samoistnej eliminacji. Leczenie tych, które pozostały, pozwala znacznie obniżyć ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Jeśli Twój wynik cytologii jest nieprawidłowy, przede wszystkim omów dalsze postępowanie ze swoim ginekologiem.

Mój wynik cytologii jest nieprawidłowy - co dalej?

Istnieje wiele przyczyn nieprawidłowego wyniku cytologii. Jeśli wynik badania nie jest jednoznaczny lub komórki w preparacie są nieznacznie zmienione, lekarz może zlecić Ci powtórne wykonanie badania.
Jeśli natomiast wynik badania jest jednoznacznie nieprawidłowy, a w pobranych komórkach występują ewidentne zmiany, lekarz może zalecić przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań, np. kolposkopii czy biopsji.
Kolposkopia. Lekarz za pomocą kolposkopu – specjalnego przyrządu optycznego umieszczanego w pochwie, ogląda w powiększeniu powierzchnię szyjki macicy, dolną część kanału szyjki macicy oraz pochwę. Badanie umożliwia wykrycie przedklinicznych postaci raka szyjki macicy
Biopsja. Lekarz pobiera niewielki wycinek tkanki z kanału szyjki macicy. Pobrany materiał jest następnie przesyłany do laboratorium i po utrwaleniu oglądany pod mikroskopem.

Przeszłam operację usunięcia macicy (histerektomię). Czy nadal muszę wykonywać cytologię?

Wszystko zależy od rodzaju przeprowadzonej operacji. Czasem usuwa się bowiem trzon macicy z pozostawieniem całości lub fragmentu szyjki. Wówczas wykonywanie cytologii jest konieczne. Aby uzyskać odpowiedź na to pytanie, najlepiej skonsultuj się z lekarzem, który przeprowadzał u Ciebie operację lub ginekologiem, który zna dokładnie historię Twojej choroby.
Jednak zazwyczaj w trakcie histerektomii wraz z macicą usuwa się również jej szyjkę. Jest to tzw. histerektomia całkowita. Jeśli przyczyną operacji nie był rak, regularne wykonywanie cytologii może nie być wówczas konieczne.
Nie należy jednak zapominać, że każda kobieta po histerektomii, bez względu na rodzaj tego zabiegu, powinna co roku odwiedzać swojego ginekologa w celu przeprowadzenia badania ginekologicznego.

Jak mogę zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy?

Poza regularnym wykonywanie cytologii, skutecznym sposobem zapobiegania rakowi szyjki macicy jest unikanie infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Jest on główną przyczyną zachorowania na raka szyjki macicy. Zakażenie tym wirusem jest jednocześnie jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową.
Ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy wzrasta jeśli:
1. rozpoczęłaś współżycie seksualne w młodym wieku (przed 18. rokiem życia)
2. miałaś wielu partnerów seksualnych (zwłaszcza, jeśli przed Tobą mieli oni inne partnerki seksualne)
3. masz lub miałaś w przeszłości infekcje przenoszone drogą płciową.

Podstawowe informacje o wirusie brodawczaka ludzkiego (HPV)

Do grupy wirusów brodawczaka ludzkiego (HPV) zaliczamy ponad 100 różnych typów tego zarazka.
1. Około 40 typów wirusa jest przenoszonych drogą płciową.
2. Około 75 proc. osób aktywnych seksualnie w ciągu swojego życia zarazi się wirusem HPV.
3. U większości kobiet zakażonych wirusem HPV pomimo braku leczenia nie rozwinie się rak szyjki macicy.
4. Jedynie niektóre typy HPV powodują raka szyjki macicy - jeśli infekcja nimi nie będzie leczona.
5. Niektóre typy HPV są przyczyną brodawek narządów płciowych (zewnętrznych oraz wewnętrznych) - te typy nie powodują raka szyjki macicy.
6. Ponieważ infekcja HPV rzadko daje jakiekolwiek objawy, większość zakażonych nie zdaje sobie sprawy z obecności wirusa w organizmie.

Jak mogę się dowiedzieć, czy jestem zakażona HPV?

Większość nosicielek HPV nie zdaje sobie sprawy, że jest zakażone. Jeśli infekcja nie wygasa samoistnie, wirus może powodować zmiany w komórkach szyjki macicy prowadzące do rozwoju raka. Cytologia pozwala w odpowiednim czasie wychwycić zmiany patologiczne.

Cytologia a wykrycie choroby wenerycznej

Cytologia nie wykrywa innych chorób przenoszonych drogą płciową.

Cytologia - opinie

Cytologia należy do grupy badań prostych oraz bezbolesnych, a dzięki jej wdrożeniu rośnie szansa na wykrycie komórek, które mogą zmienić się w przyszłości komórki nowotworowe. Należy pamiętać, że leczenie na tym etapie, zapewnia całkowite wyleczenie, a tym samym oznacza uratowanie życia.
Badanie cytologiczne z powodzeniem wykrywa około 90% przypadków raka szyjki macicy, około 50% przypadków raka trzonu macicy oraz 10% przypadków raka jajnika. Kluczowe jest w tym wypadku jak najszybsze rozpoznanie choroby nowotworowej, dzięki czemu pacjentka ma jak najlepsze rokowania.
Należy dodać, że nowotwory w swoim wczesnym etapie nie dają jeszcze objawów i tylko badanie cytologiczne daje możliwość ich rozpoznania. Dlatego też tak ważne jest, by badanie to było wykonywane regularnie, jako badanie profilaktyczne.

Rodzaje cytologii

Cytologia płynna (LBC – ang. Liquid-Based Cytology) – jest metodą rekomendowaną przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne i cechuje się o wiele większą czułością oraz delikatnością od cytologii tradycyjnej. Polega na pobraniu wymazu na specjalne płynne podłoże, minimalizując tym samym ryzyko uszkodzenia komórek. Oprócz tego metoda ta umożliwia oczyszczenie pobranego materiału z niepożądanych elementów (np.: krwi, śluzu, czerwonych krwinek, limfocytów, komórek zapalnych), co sprawia, że badanie mikroskopowe jest dokładniejsze oraz bardziej wiarygodne, a próbka może zostać poddana dalszym testom – m.in. na obecność DNA HPV (HR).
Cytologia eksfoliatywna (złuszczeniowa) – metoda tradycyjna polegająca na delikatnym złuszczeniu komórki z błony śluzowej szyjki macicy, a następnie rozmazaniu na suchym szkiełku podstawowym. W następnym kroku pobrany wymaz cytologiczny w trafia do laboratorium, gdzie jest poddawany ocenie mikroskopowej.

Cytologia – klasyfikacja Bathesda

Klasyfikacja Bathesda jest systemem powstałym w 1988 roku i służy do klasyfikacji obrazów cytologicznych uzyskanych rozmazów z pochwowej części szyjki macicy. W systemie tym wyróżnia się:
1. FI – rozmaz prawidłowy.
2. LSIL (ang. low-grade squamous intraepithelial lesion) – zmiany śródnabłonkowe o cechach nieznacznej dysplazji.
3. HSIL (ang. high-grade squamous intraepithelial lesion) – zmiany śródnabłonkowe o cechach dużej dysplazji. Dysplazja w nabłonku wielowarstwowym płaskim określana jest również, jako CIS i CIN II. CIN III oznacza zaawansowaną dysplazję.
4. ACS (ang. atypical squamous cells) – nietypowe komórki nabłonka
5. ACS-US (ang. atypical squamous cells of undetermined significance) – nietypowe komórki nabłonka o nieokreślonym znaczeniu.
6. ACS-H (ang. atypical squamous cells – cannot exclude HSIL) – nietypowe komórki nabłonka o nieznanym znaczeniu, z podejrzeniem HSIL.

Cytologia – dlaczego jest tak ważna?

Należy zauważyć, że w Polsce zachorowalność na raka szyjki macicy jest o wiele wyższa niż w reszcie krajów Europy. Taki stan rzeczy wynika przede wszystkim z utrzymującej się bardzo niskiej świadomości społecznej co do zakażeń wirusem HPV (brodawczaka ludzkiego, głównego sprawy raka szyjki macicy), jak również znaczenia samej cytologii w wykrywaniu oraz leczeniu nowotworów. Warto także wspomnieć, że jeżeli chodzi o częstotliwość występowania nowotworów, to rak szyjki macicy zajmuje 6 miejsce, w przypadku diagnozowania nowotworów wśród Polek.
Ten rodzaj nowotworu rozpoznaje się rokrocznie u około 3000 Polek, a w przypadku ponad połowy z nich choroba wykryta zostaje zbyt późno. Jeżeli jednak kobieta poddaje się regularnie badaniom cytologicznym to ma bardzo duże szanse, że ewentualna choroba zostanie szybko wykryta a zmiany rakowe oraz przedrakowe zostaną w pełni wyleczone.

Cytologia - badanie bezpłatne

Jeżeli chodzi o koszt badania cytologicznego, to oscyluje on wokół 30-40 zł w prywatnym gabinecie. Istnieje jednak możliwość wykonania badania na NFZ i wybrania się do placówki publicznej lub skorzystania z rządowego programu profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy, który gwarantuje bezpłatną cytologię raz na 3 lata kobietom pomiędzy 25. a 59. rokiem życia.
Tego typu program jest realizowany w dziewięciu krajach Unii Europejskiej, a Polska jest jednym z nich. Jak jednak pokazują dane, kobiety korzystają z tej możliwości raczej rzadko i zaledwie 25 procent pań zgłasza się na badania. W większości przypadków są to kobiety z dużych miast, z wyższym wykształceniem, z województw zachodniopomorskiego oraz warmińsko-mazurskiego.
Warto wspomnieć, że jakość wykonywanych badań w ramach rządowego programu jest wysoka, a w przypadku nieprawidłowego wyniku cytologii każda z pań zostaje skierowana na dalszą diagnostykę oraz leczenie.

Więcej: medonet.pl

CENTRUM MEDYCZNE

Kobieta i Matka


Umów wizytę Odbierz wyniki

Kontakt telefoniczny, smsowy lub elektroniczny:

T: 503 632 600

E: kontakt@kobietaimatka.pl

Al. Wilanowska 9 / U1
(wejście od ul. Kieślowskiego)